اارزیابی وضعیت تغذیه‌‌ای هندوانه با استفاده از روش تلفیقی تشخیص و توصیه (DRIS) در آذربایجان غربی

سابقه و هدف: تغذیه گیاه یکی از عوامل مهم در افزایش بهبود کمی و کیفی محصولات با افزایش کارایی مدیریت کودی مزارع می-باشد. روش تلفیقی تشخیص و توصیه (DRIS) می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های موثر در تفسیر نتایج تجزیه گیاه و نیاز‌های غذایی در محصولات زراعی و باغی مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اهمیت کشت هندوانه در پلدشت آذربایجان غربی و نبود اطلاعات تغذیه ای در مورد این محصول، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای هندوانه، تعیین نرمها و حدود بهینه عناصر صورت گرفت.مواد و روش‌ها: اعداد مرجع دریس از بانک اطلاعاتی شامل غلظت‌های عناصر غذایی و مقدار عملکرد تهیه و نمونه‌های برگ در 147 مزرعه هندوانه کاری در شمال استان آذربایجان غربی جمع آوری و غلظت‌های عناصر غذاییB, Cu, Zn, Mn, Fe, Mg, Ca, K, P, N تعیین شد. براساس روش دریس مزارع به دو جامعه عملکرد کم و زیاد (40 تن عملکرد به ازای هر هکتار) تفکیک شدند و بر این اساس 23% از مزارع در گروه با عملکرد بالا و 77% در گروه با عملکرد پایین قرار گرفتند. نرم های DRIS برای نسبت های عناصرغذایی مختلف تعیین و همچنین شاخص های DRIS برای ارزیابی تعادل و نیاز عناصرغذایی محاسبه شد. یافته‌ها: دامنه کفایت بدست آمده از DRIS در برگ‌های هندوانه برای عناصر ماکرو Mg, Ca, K, P, N به‌ترتیب: 4/3-5/2 ، 34/0-16/0 ،25/2-8/1 ، 3/2-4/1 ، 65/0-3/ 0درصد و برای عناصرمیکرو B, Cu, Zn, Mn, Fe به ترتیب: 164-59 ، 121-44، 57-33 ، 5/20-3/9 ، 43 – 11 میلی گرم بر کیلوگرم ماده خشک بودند. غلظت‌های بهینه عناصر غذایی Mg, Ca, K, P, N به ترتیب:8/2، 2/0، 8/1، 55/1، 33/0 درصد و Fe, Mn, Zn, Cu, B 83، 71، 34، 11، 17 میلی گرم بر کیلوگرم تعیین شدند.نتیجه گیری: از 45 نسبت عنصر غذایی که به عنوان نرم‌های دریس انتخاب شدند، 41 نرم با نسبت واریانس بیشتر از 2 بود که حاکی از اهمیت عناصر تشکیل دهنده این نسبت‌ها در عملکرد می‌باشد. در بین عناصر پرمصرف منفی ترین شاخص عنصر نیتروژن بدست امد که در 36 درصد از مزارع مورد مطالعه (42 مزرعه) کمبود نیتروژن رتبه اول یا دوم را به خود اختصاص داده بود، در بین عناصر کم مصرف، روی(Zn) شدید‌ترین کمبود را در بین عناصر مورد بررسی بدست آورد، به طوریکه در 73 درصد مزارع شاخص آن منفی بدست امد و بطور کلی کمبود‌های پتاسیم در 22%، منیزیم 20% ، کلسیم 12% ،فسفر 7% ، روی 31% ، آهن 21% ، مس 16% ، منگنز 11% و بور در 9% مزارع وجود داشت و ترتیب اولویت بندی عناصر پرمصرف برای منطقه مورد مطالعه بصورت N>K>Mg>Ca>P و عناصر کم ‌مصرف Zn>Fe>Cu>Mn>B تعیین شد. شاخص تعادل غذایی (NBI) محاسبه شده برای مزارع، نشان دهنده نداشتن تعادل نسبی بین عناصر غذایی جذب شده بوسیله هندوانه می‌باشد و بیانگر نداشتن مدیریت صحیح و کوددهی نامتعادل در این مزارع می‌باشد.